Geven en ontvangen

Via voedsel wordt veel gecommuniceerd. In post genocide Rwanda bijvoorbeeld is de uitwisseling van eten en drinken een teken dat de sociale relatie is hersteld.[1] Ook tijdens mijn laatste bezoek aan Rwanda vertelde voedsel een verhaal. Bijvoorbeeld de zak aardappels van Elisabeth.

Elisabeth is een jonge naaister in de Rwandese heuvels. Een paar jaar geleden had een vriendin van mij uit Nederland haar naaiopleiding gefinancierd. Verheugd om te horen dat Elisabeth nog steeds met naaien haar inkomen verdiende, besloot die vriendin om haar een lap stof te geven. Via mij, want ik was de bemiddelaar tussen gever en ontvanger. En ik kwam in de buurt.

Blij met de onverwachte gift, naaide Elisabeth van de lap stof een mooie jurk voor zichzelf. De tweede keer dat we de heuvel van Aimées ouders opklommen, kwam ze langs om haar jurk te showen. Als dank gaf Elisabeth ons een zak aardappels. Tenminste, dat vertelde ze. De zak lag nog bij haar thuis.

Ik geloof niet dat het de bedoeling was die aardappels mee naar Nederland mee te nemen, maar hem naar de stad verplaatsen was ook een hele toer. Hij woog misschien wel 50 kilo. Elisabeth ging terug om de zak in een taxibusje te laden. Wij daalden de heuvel af om ons even later bij de aardappels te voegen. Bij de kruising moest de zak in een andere taxibus worden overgeheveld, waarna hij werd uitladen op het busstation in de stad.

Daar ontstond een klein gevecht wie de zak naar huis mocht dragen (en de bijverdienste kon opstrijken). Aimée koos uiteindelijk voor een student, die zo wat studiegeld bij elkaar schraapte. Zo belandden de 50 kilo aardappels bij Aimée in de kast.

Wat een gedoe, zou je zeggen. Maar ik begrijp het wel. Nadat Elisabeth een naaiopleiding, een naaimachine èn lap stof had ontvangen, had ze nu iets kunnen teruggeven. De relatie tussen gever en ontvanger was weer in balans. En Aimées familie kon nog maandenlang aardappels eten.

[1] Bert Ingelaere, Inside Rwanda’s Gacaca’s Courts; Seeking Justice After Genocide, The University of Wisconsin Press, 2016.