Een feest van namen

Toen mijn moeder zwanger was van mij, had ze een namenlijst gemaakt. Jongens- en meisjesnamen, want ze wist nog niet wat ik ging worden. Met behulp van een namenboekje schreef ze de betekenissen erbij. Ook dat woog mee in de uiteindelijke keuze.

Mijn vader had daar geen zin in. Hij kwam pas in actie wanneer mijn moeder na lang wikken en wegen een aantal namen voorstelde. Dan keek hij ernaar en keurde ze af. Dit ging door tot vlak voor mijn geboorte. Toen bedacht mijn moeder de naam Ruth, en die kwam ongeschonden door de ballotage[1]. Zo kreeg ik een Bijbelse naam met een betekenis als een belofte: vriendin.

Als het op namen aankomt, zit ik meer op de lijn van mijn moeder. Voor De Boom met de Bittere Bladeren had ik ook lijstjes opgesteld met meisjes- en jongensnamen. In de context van Rwanda betekende dat: roepnamen (meestal christelijke) en Rwandese namen. Die twee kon je op alle mogelijke manieren combineren. Als Marthe Uwimana bijvoorbeeld, of Jean Luc Nkurunziza.

Voor ons kan dat verwarrend zijn, maar Rwandezen hebben dus geen familienamen. Er bestaat geen Rwandese variant van Jansen of De Vries. Rwandese namen zijn puur individueel. Een betekenis hebben ze meestal wel. Zo betekent Uwimana ‘meisje van God’ en Nkurunziza ‘het goede nieuws.’

Een schrijver als ik smult van die betekenissen. Enthousiast maakte ik gebruik van Aimées uitleg. Cadeau van God, betekent de naam van Maridadi’s moeder bijvoorbeeld, en die van een verdachte bij een volkstribunaal Sterke Man. De betekenis van Maridadi’s Rwandese naam hou ik voor me. Ik verklap alleen dat hij met zorg is gekozen.

Dat namenfeest had trouwens wel een keerzijde. Op een gegeven moment had ik geen overzicht meer over Maridadi’s familieleden. Gelukkig was daar een eenvoudige oplossing voor: een stamboom. Ik maakte er twee. Eén voor haar vaders familie en één voor die van haar moeder.

Zulke stambomen zou je voorin het boek kunnen plaatsen, suggereerde Klaas de Jonge toen hij mijn manuscript had gelezen[2]. Een prachtidee. Ik zal mijn toekomstige uitgever erop attenderen.

[1] Voor het geval ik een jongen zou worden, bedachten mijn ouders samen nog de naam Rutger.

[2] Zie blog Transitional justice.