Een cultural reader. Toen dit idee uit de Verenigde Staten eenmaal bij me had postgevat[1], liet het me niet meer los. Iemand afkomstig uit Rwanda die het Nederlands beheerste en mijn 70.000 woorden tellend manuscript van feedback wilde voorzien. Zou die bestaan?
Eerst dacht ik van niet. Bij al mijn contacten ving ik bot. Tot ik op het idee kwam om een Rwanda-expert van het Afrika Studiecentrum te raadplegen. Zij verwees me door naar Sophie Kwizera, Project Officer bij het The Hague Peace Project.[2] Na een mailtje en een telefoontje zei ze ja.
Van alle stappen die ik met mijn roman had gedaan, vond ik deze het meest spannend. Had ik de Rwandese cultuur geloofwaardig neergezet? Was ik goed in de huid van een Rwandees meisje gekropen?
‘Oké…’ zei Sophie na ongeveer een maand, ‘de vader is sterk neergezet, maar ik heb nog wel wat punten.’ In een rap tempo somde ze er 27 op, veel specifieke maar ook een paar algemene. Ik slikte en noteerde alles. Feedback is kans op groei.
Thuis probeerde ik de grote lijn eruit te halen. 1) Gebruik van Rwandese woorden; 2) onderscheid tussen groepen en 3) Rwandese cultuur. De laatste was timide, introvert en indirect. Dat wist ik wel, maar het bleek niet uit alle interactie en communicatie.
Hoe kon het dat ik zoveel had gemist? Voor het tweede punt had ik dieper moeten graven, concludeerde ik beschaamd[3]. De rest kwam grotendeels neer op taal. Veel had ik kunnen ondervangen als ik het Kinyarwanda beter had beheerst.
Taal geeft een unieke toegang tot cultuur. Ik vermoedde het al, nu wist ik het zeker. Als je een verhaal van binnenuit wilt schrijver, moet je dus de taal beheersen. Alleen is het Kinyarwanda bijzonder moeilijk. Een witte pater zegt in de roman Duizend Heuvels: “Je hebt minstens tien jaar nodig om je in die taal uit te drukken en tien jaar om te begrijpen dat ze je iets vertellen wat je niet begrijpt.”[4].
Twintig jaar! Dat is een lange investering voor een roman. Die Amerikanen zijn eigenlijk zo gek nog niet. Een kritische cultural reader zoals Sophie Kwizera is goud waard.
Ruth Erica Schrijft 
Heel sterk verhaal. Complimenten
LikeLike