Hoe was het in Rwanda?

Hoe het in Rwanda was, vroeg iedereen toen ik half januari terug kwam. ‘Het was veel,’ antwoordde ik. Dat woord dekte het beste de lading. Veel mensen, veel, reizen, veel plekken. Vaak vertrouwd, maar soms ook nieuw.

Na me zo lang in dit land verdiept te hebben, zoog ik alles in me op als een spons. Ik wilde weten of ik het goed had gezien, of ik het goed had gehoord, en vooral: of ik het goed had begrepen.

Soms had ik het gevoel dat ik in mijn eigen verhaal rond liep. De motortaxichauffeurs met hun rugnummers, de vrouwen met hun ibitenges om hun middel geknoopt, de kinderen die een blanke naroepen. Muzungu, muzungu!

Het zichtbare was eenvoudig te toetsen. Al veel lastiger was het hoorbare. In het Engels of Frans kon ik lang niet met iedereen praten. Mijn Rwandese begroetingen maakten wel indruk, maar zonder Aimée of een andere tolk kwam ik niet ver.

Nog moeilijker was het onzichtbare. Dat wat zich onder de oppervlakte bevindt. En – zoveel weet ik inmiddels van Rwanda – dat is veel. Om hier een vinger achter te krijgen, gebruikte ik verschillende invalshoeken. Gesprekken, bezoeken, foto’s, observaties, vragen…

In de basis zat het goed met mijn roman, concludeerde ik bij terugkomst. Maar er kon nóg een verdiepingsslag gemaakt worden, en ook de input daarvoor was  veel. Zoveel dat ik tot vorige week zoet was met de verwerking ervan.

Over zoet gesproken: dat ‘parfum’ had ik te letterlijk vertaald. Aimées dochtertje had deodorant willen hebben. Zo’n busje waar je zo lekker mee onder je oksels spuit. Om mijn fout te verbloemen, kocht ik onderweg in Oeganda nog snel zo’n ding.

Het twaalfjarige meisje sprong een gat in de lucht toen ze de spuitbus kreeg. Dit was mijn beste cadeau, zag ik aan haar brede lach. Ze rende gelijk naar haar nichtjes om het uit te proberen. ‘Look, a gift from Holland!’ Phsss!!! Phsss!!! Phsss!!